İZZET BAYSAL’IN VEFATI (05 MART 2000)

İZZET BAYSAL’IN VEFATI (05 MART 2000)

UĞUR ERSAN

TARİHSEL MERCEK ugurersan [at] koroglugazetesi.com
İzzet Baysal, 1907 yılında Bolu’nun Karaçayır Mahallesinde dünyaya gelmiştir. Babası Rüştiye Mektebi mezunu Memur Ahmet Canip Efendi, annesi de Bolu’nun Alpagut Bey Köyü’nden hafız Behiye Hanım’dır. İkisi erkek, ikisi kız dört çocuklu ailenin en küçük çocuğu İzzet Baysal’dır.
İzzet Baysal ilk ve orta öğrenimini Bolu’da yapmıştır. 1926 yılında İstanbul’da Mekteb-i Sultan-i Nefise’ye (bugünkü ismi ile Mimar Sinan Üniversitesi) kaydolur ve 1931 yılında Mimar olarak mezun olur. Dar gelirli bir ailenin çocuğu olan İzzet Baysal, 1927 yılında babasını da kaybetmiştir. Ama yılmamış, tatil aylarında ve okurken çeşitli işlerde çalışarak öğrenimini devam ettirmiş ve 411 nolu diplomayı başarı ile almıştır. Memuriyet hayatına Bolu Nafia (Bayındırlık ) Müdürlüğünde Mimar olarak başladı. 1932 yılında birkaç arkadaşı ile birlikte Gerede İlçesi’nin imar planını yaptı. Daha sonra Ankara’da Milli Müdafaa Vekâleti Hava Müsteşarlığı’nda Mimar olarak çalışmaya başladı. Görevi icabı Eskişehir hava Meydanı inşaatının koordinatörlüğünü yaptı. 1934 yılında bu görevinden istifa eder ve Eskişehir Belediyesi’nde Fen İşleri şefi olarak göreve başlar. Aynı yıl Eskişehir Lisesinde Coğrafya Öğretmeni olarak görev yapan Çanakkale’li Refika Pınar ile evlenir. 1936 yılında Ankara’da serbest olarak çalışmaya başladığını görürüz. 1939 yılında tek evlatları olan Esin dünyaya gelir. Ankara’da Azerbaycan temsilcisi Sadri Maksudi Aral’ın ve Medine Muhafızı Fahrettin Paşa’nın köşk projelerini İzzet Baysal yapmıştır. 1939 yılında vatani görevini yapmak üzere Afyon’a gitmiştir ve 1942 yılında tekrar Ankara’ya dönmüştür. Başlayıp bitirdiği inşaatlara gelince; Bolu Devlet Hastanesi, Bolu Lisesi, Bolu Ziraat Bankası Evleri, Bolu Kız Enstitüsü (Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi), Bolu Kapalı Cezaevi, Melen köprüsü inşaatı ve yol inşaatları bunlardan bazılarıdır.
1942 yılında eşi Refika Hanım vefat edince, elindeki mevcut işlerini tamamlayıp, 1943 yılında İstanbul’a gider. Ve Karaköy’de Perşembe Pazarı’nda sıhhi tesisat ve hırdavat üzerine çalışan bir mağazayı satın alır ve ticarete başlar. Aynı zamanda kapı kilitleri imali için küçük bir atölye kurmuştur. Ama bu ona yetmemiş dükkânında sattığı “boru ekleme parçalarını”nın neden yerli üretilmediğine kafa yormaya başlamıştır.
1950 yılında özel teşebbüsün ilk Mekanize Döküm Fabrikasını kurdu. Bu fabrikanın fikri temelinde, dükkânında sattığı ‘boru ekleme parçalarının’ dışardan ithal edilmesine karşı duyduğu vatanseverlik hisleri egemendir. Bunun için iki kere Almanya’ya giderek konuyla ilgili teknolojiyi araştırmıştır.
Baysal’ın çok zor şartlarda kurduğu bu fabrika üretime geçer geçmez Avrupalı Şirketler (6 büyük üretici Zürich’te bir kartel oluşturmuşlardır.)Türkiye’nin bu çiçeği burnunda kuruluşunu batırmaya çalışırlar ve Türkiye’ye yaptıkları ihracata %40 indirim uygulamaya başlarlar. İzzet Baysal her zaman olduğu gibi azmi, cesaret, çalışkanlığı ve sabrı ile bazı geceler fabrikada yatarak da olsa bu işin de üstesinden gelmiştir. Hatta 1970’li yıllarda Avusturya, Almanya, Yunanistan ve Arap ülkelerine ihracata başlamıştır.
1951 yılında İzzet Baysal Döküm Sanayi Müessesesi adı altında kurulan bu fabrika 1957 yılında bir aile şirketi haline dönüştürülmüş, İzsal Döküm Sanayi A.Ş. adı altında bugünlere kadar faaliyetini sürdürmüştür.
En büyük yardımcısı 1953 yılında yanına aldığı yeğeni Ahmet Baysal’dır. Hayatta en fazla değer verdiği kişi ise, kızı Esin’dir. 1939 yılında dünyaya gelen Esin, İstanbul Boğaziçi Koleji mezunudur. 1964 yılında aynı kolej mezunu Ankara’nın köklü ailelerinden Avundukların oğlu Cahit Avunduk’la evlenmiştir. Esin Avunduk, Vakfın kurucuları arasında olup, aynı zamanda Yönetim Kurulu Üyesi ve başkan yardımcısı olarak görev yapmaktadır.
1975 yılı ortalarına kadar bizzat işlerin başında gördüğümüz İzzet Baysal daha sonra da haftanın 3–4 günü iş yerine giderek işlerini takip etmeye başlamıştır. Gelir Vergisinde altın madalya ile ödüllendirilmiş, İstanbul’da Kurumlar Vergisi verenlerin ön sıralarında yer almıştır. 1986 yılının sonunda İzzet Baysal Vakfını kurmuş ve tüm varlığını vakfına vasiyet etmiştir. 1994 Eylül ayının sonunda iş hayatından çekilmiş ve çalışmalarını İzzet Baysal Vakfı’nda yoğunlaştırmıştır. 05.03.2000 tarihinde sabah saat 07.00 ‘de hakkın rahmetine kavuştuğunda 93 yaşında bulunmaktaydı. 08.03.2000 tarihinde hiç kimseye nasip olmayan muazzam bir kalabalıkla kendi arzusu ve bakanlar Kurulu kararı ile Abant İzzet Baysal Üniversitesi Gölköy kampusündeki anıt mezarına çok sevdiği ve her şeyini adadığı Üniversite gençliğinin kalbine defnedilmiştir.
ESERLERİ
İzzet Baba, kalkınmanın ilk şartının eğitim olduğuna, ülkemizin dünyanın ileri devletleri arasında yer almasının ancak kaliteli eğitimle mümkün olabileceğine inanmıştır. Yaptırdığı eserlerin birçoğunun tefrişlerini ve eğitim araçlarını da kurumlara bağışlayan İzzet Baba, bu alanda ulaşılması güç bir başarının sahibi olmuştur.
1987-2015
Amaçlara Yönelik Yatırımlar(2015 yılı rayiç (TL)değerleriyle

-İLK ve ORTA ÖĞRENİM TESİSLERİ: 50 Tesis 75.592.718,-TL
-SAĞLIK ve SOSYAL HİZMET TESİS 54 Tesis 86.405.935,-TL
-ÜNİVERSİTE BİNA ve DONANIMLARI 31 Tesis 244.309.067,-TL
Yirmi sekiz yılda yapılan yatırımlar toplamı 135 Tesis 406.307.720,-TL
Yirmi sekiz yılda yapılan yardımlar toplamı 4.139.666,-TL
GENEL TOPLAM: 410.447.386,-TL

ÖDÜLLERİ
4 Ekim 1994 tarihinde Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel tarafından “T.C. Devlet Üstün Hizmet Madalyası” ile onurlandırılmıştır.
Abant İzzet Baysal, Orta Doğu Teknik, Mimar Sinan, Hacettepe ve Anadolu Üniversiteleri tarafından ‘’Eğitimde Onursal Doktora’’ payesi ile ödüllendirilmiştir.
Bolu Belediyesi 1990 yılında 11 Mayıs’ı “İzzet Baysal Şükran Günü”, A.İ.B.Ü. ise 1995 yılından itibaren “İzzet Baysal Günleri” olarak ilan etmişlerdir.
Kendisine bunlardan hangisi daha kıymetli olduğu sorulduğunda verdiği cevap çok anlamlıdır;
“Halkımızın ve Gençlerimizin bakışlarında hissettiğim sevgi, bunların hepsine bedeldir.”

MEKÂNIN CENNET OLSUN İZZET BAYSAL!

01 MART
1914- Mustafa Kemal’in Yarbaylığa yükselmesi.
1916- Ruslar Bitlis’i işgal etti.
1920- Kürt Şerif Paşa’nın Paris’te Nubar Paşa ile imzaladığı Kürt-Ermeni Antlaşması’na karşı tepkiler büyüyor. Siverek, Kâhta, Silvan, Van, Hakkâri ve Derik’ten çekilen telgraflarda Kürt Şerif Paşa’nın Kürtleri temsil etmediği bildirildi.
1921- Mehmet Akif’in (Ersoy) ”İstiklal Marşı”, Maarif Vekili Hamdullah Suphi Bey tarafından Mecliste ilk kez
okundu.
1923- Mustafa Kemal Paşa, TBMM’nin yeni çalışma dönemini açtı. Mustafa Kemal’in açış konuşmasını Mecliste
dinleyiciler balkonundan izleyen Latife Hanım, Meclise gelen ilk kadın oldu.
1925- Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketi kurularak, şirket statüsüne kavuştu. Ahmet Ağaoğlu, AA’nın ilk
Yönetim Kurulu Başkanı, Alâeddin Bey ilk Genel Müdürü oldu.
1925- Hükümet kararıyla lağvedilen Tütün Rejisi Fransızlardan satın alındı.
1926- Yeni Türk Ceza Kanunu, TBMM’de kabul edildi.
1935- TBMM 5. Dönem çalışmalarına başladı. Atatürk, 4. kez Cumhurbaşkanı seçildi. TBMM’de ilk kez 18 kadın
milletvekili yer aldı.
1978- Adnan Menderes’in oğlu, Adalet Partisi Aydın Milletvekili Mutlu Menderes trafik kazası sonucu öldü.
1990- İlk özel TV kanalı Magic Box, Eutelsat F 5 uydusundan test sinyali yayınlamaya başladı.
2003- Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine, yabancı silahlı kuvvetler unsurlarının 6 ay süreyle Türkiye’de bulunmasına izin verilmesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, TBMM’nin kapalı oturumunda reddedildi.
02 MART
1919- Nusaybin’den dönen Ali İhsan Paşa, Haydarpaşa istasyonunda İngilizler tarafından tutuklandı.
1933- TBMM’de Türk Parasını Koruma Kanunu kabul edildi.
1956- Fransa, Fas’ın bağımsızlığını onayladı.
1994- TBMM Genel Kurulu’nda DEP’li Leyla Zana, Ahmet Türk, Orhan Doğan, Hatip Dicle ve Sırrı Sakık ile
bağımsız Mahmut Alınak’ın dokunulmazlıkları kaldırıldı. Genel Başkan Hatip Dicle ve Orhan Doğan gözaltına alındı.
03 MART
1883- Mektebi Sanayii Nefise (Güzel Sanatlar Akademisi) öğretime açıldı.
1924- Halifelik kaldırıldı.
1924- Tevhidi Tedrisat Kanunu kabul edildi.
1925- Şeyh Sait isyanının büyümesini önlemek için, Takriri Sükûn Kanunu kabul edildi; İstiklal Mahkemeleri
kuruldu.
1974- THY’nin DC–10 tipi Ankara yolcu uçağı, Paris’te Orly Havaalanı yakınlarında düştü. Bu tarihe kadar dünya sivil havacılık tarihinde gerçekleşen en büyük kazada 346 yolcu ve mürettebat öldü.
1994- TBMM Genel Kurulu, DEP’li Selim Sadak ve RP’den istifa eden İstanbul Bağımsız Milletvekili Hasan
Mezarcı’nın dokunulmazlığını kaldırdı.
04 MART
1923- Mustafa Kemal Paşa’nın 17 Şubattaki konuşmasıyla başlayan İzmir İktisat Kongresi sona erdi. Kongrede,
Misakı İktisadi kabul edildi.
1934- Ankara Radyosu yayınına başladı.
1964- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs’a uluslararası güç gönderme kararı aldı.
1992- İspanya’dan Engizisyon baskısından kaçarak Osmanlı İmparatorluğu’na sığınan Museviler, Türkiye’ye
gelişlerinin 500. yılını kutladılar.
1994- Dokunulmazlıkları kaldırılan DEP milletvekilleri Leyla Zana, Sırrı Sakık, Ahmet Türk, Selim Sadak ve
bağımsız milletvekili Mahmut Alınak, gözaltına alındı. Mezarcı ve DEP Şırnak Milletvekili Selim Sadak serbest
bırakıldı.
05 MART
1920- Londra Konferansı’nda Lloyd George, İstanbul’un işgal edilmesini önerdi.
1920- Türkiye Yeşilay Cemiyeti kuruldu.
1941- Türkiye’nin ilk Diyanet İşleri Başkanı Rifat Börekçi öldü.
1971- Amerikalı 4 asker Ankara’da terör örgütü THKO mensuplarınca kaçırıldı. Bir duyum üzerine polisin 5
Mart’ta üniversiteye düzenlediği baskında çatışma çıktı; Erdal Şener adlı öğrenci öldü, yaralananlar oldu. ABD’li
askerler 8 Martta serbest bırakıldı.
2000- Hayırseverliğiyle tanınan iş adamı İzzet Baysal vefat etti.
06 MART
1927- İstanbul Radyosu yayına başladı.
1961- İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth, Türkiye üzerinden geçerken Ankara’ya geldi. Esenboğa Havaalanı’nda Devlet ve Hükümet Başkanı Orgeneral Cemal Gürsel tarafından karşılanan II. Elizabeth, Gürsel ile 40 dakika görüştükten sonra Türkiye’den ayrıldı.
1995- Avrupa Birliği üyesi 15 ülke ile Türkiye arasında Gümrük Birliği Antlaşması imzalandı.
2002- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Gazeteci yazar Çetin Emeç ve Turan Dursun ile İran rejim muhalifi Ali Akbar
Gorbani’nin öldürülmesi olaylarının da aralarında bulunduğu birçok saldırıdan sorumlu tutulan İslami Hareket Örgütü’nün ”İcra Şurası” üyesi İrfan Çağırıcı hakkındaki idam cezasını onadı.
07 MART
1915- Nusrat mayın gemisi, Anadolu yakasındaki Akyarlar’a mayınlarını bıraktı.
1919- Fransızlar, Kozan’ı işgal etti.
1925- Şeyh Sait kuvvetleri, Diyarbakır üzerine hücuma geçti.
1954- Petrol işletmeciliğini yabancı sermayeye açan Petrol Yasası kabul edildi. Petrol İşleri Genel Müdürlüğü kuruldu.
1983- Zonguldak Ereğli Kömür İşletmelerinin Kandilli üretim havzasındaki Armutçuk Ocağı’nda meydana gelen
patlamada 102 kişi öldü, 86 kişi yaralandı.
1989- Anayasa Mahkemesi, üniversitelerde ”dini inanç sebebiyle boyun ve saçların örtü veya türbanla
kapatılmasını” serbest bırakan yasayı iptal etti.
1990- Hürriyet gazetesi Yönetim Kurulu Üyesi, Gazeteci- yazar Çetin Emeç ve şoförü Ali Sinan Ercan, uğradıkları silahlı saldırıda yaşamlarını yitirdiler.