KÖY ENSTİTÜLERİ 81 YAŞINDA – II – İbrahim Servet SEÇKİN

Sayın Mustafa Hızarcı’ya ithaf edilmiştir.

Sevgili Okur,

Bundan bir önceki yazımızda hatırlanacağı gibi köy enstitülerinin 81. yıldönümünü kutladığımızı söylemiştik. Yazılarımızı takip edenler genel olarak dersimize çalıştığımızı düşünürler ve bilirler. Biz o yazıda da dersimizi çalıştığımızı düşünerek yola çıkmıştık. Sanıyorum yanlış bir algılama oldu yazıyla ilgili. Bizler o yazımızda İsmail Hakkı Tonguç’un Avrupa görevleri sırasında pestalozzi okullarını incelediğini ve köy enstitüllerinin kurulması fikrini zihninde oluştururken pestalozzi okullarını da değerlendirdiği düşüncesine sahiptik. Şu konuda herkesin özellikle altını çizmesi gereken şey köy enstitülerinin özgün bir düşüncenin ürünü olduğudur. Cumhuriyetimizin Mustafa Kemal devrimleriyle kalkınması için köy enstitülerinin bir iteneç ve ışık olduğu düşüncesidir.
Burada pestalozzi okullarından söz ederken Sayın Tonguç’un 1955 yılında Rufer’in “Pestalozzi ve Devrim” adlı eserini Sayın Rauf İnan ve Sayın Fuat Gündüzalp ile çevirdiğini belirtelim. Belki bu çeviri köy enstitülerinin kurulmasından çok sonraya denk gelmiştir lakin unutmamamız gereken bir şey de şu: Köy enstitüleri 1954 yılından sonra artık işlevlerini tam anlamıyla yitirmeye başlamış, öğretmen okullarına dönüştürülmüştür.

Gelin bir büyük ozanın da ruhunu şad edelim. Ceyhun Atuf Kansu’nun. Hani “Dünyanın Bütün Çiçeklerini Getirin Bana” ozanının.
“Dünyanın bütün çiçeklerini diyorum.
Bütün çiçekleri getirin buraya.
Öğrencilerimi getirin. Getirin buraya.
Bütün köy çocuklarını getirin buraya.
Son bir ders vereceğim onlara.
Son şarkımı söyleyeceğim,
Getirin, getirin… Ve sonra öleceğim.”

Aklımıza şöyle bir şey gelir mi, bir serzenişte bulunabilir miyiz? Köy enstitülerinin kapısına kilip vurulmasının kısaca anlatımı mıdır bu?
Sayın Ceyhun Atuf Kansu’nun babası Nafi Atuf Kansu Bey İsmail Hakkı Tonguç’un bacanağıdır ve Sayın Ceyhun Atuf Kansu, İsmail Hakkı Tonguç’un oğlu Sayın Engin Tonguç’un da yol ışığı ve onunla meslektaş olmuştur. Sayın Engin Tonguç hekimliğe Amasya şeker fabrikasında başlamıştır ve “Lise Edebiyat bölümü mezunu olmama karşın, Ceyhun ağabeyin duruşuna özenerek Ankara Üniversitesi Top Fakültesi’ni bitirdim ve hekim oldum.” demiştir. Sayın Engin Toguç aktif hekimlik dönemini bitirdikten sonra Ankara’da İsmail Hakkı Tonguç belgeliğini kurmuş ve kadının son damlasına kadar da köy enstitüleri bayrağının gönderde kalması için mücadele etmiştir.

Sayın Mengenimiz’de çizgi olan ilk başöğretmenlerimizi sayabileceğimiz öğretmenlerimiz de köy enstitüsü mezunudur.
Kasabamızın ücra köylerinde delik çarık, yırtık pantolon ya da kara lastik yamalı ceketle enstitülere giden o güzel insanlar bizlerin ışığı olmuştur.
Sevgili okur; aşağıda isimlerini büyük harflerle sayacağımız insanlar Köy Enstitüsü çıkışlıdırlar. Zihnimizi şöyle bir yokladığımızda sevgili öğretmenlerimizin yerinin ayrı olduğunu görürüz.
Mezuniyet yıllarını ve sıralarını bilemiyorum lakin tümünün o eğitim pınarlarından su içtiğini çok iyi biliyorum. Yazacağım isimlerin dışında bilemediklerim, hatırlayamadıklarım olursa bağışlanmamı dilerim.:
Sayın MUSTAFA MÜHÜRCÜ
Sayın CEZMİ BİLGİN
Sayın EKREM BİLGİN (ki yaşamımızda sağlık memuru olarak yeri vardır)
Sayın NURİ ÖZTÜRK
Sayın ASAF YÜCEL
Sayın İZZET ÖZCAN
Sayın REMZİ GÜMÜŞ
Sayın NAİL KIRBAŞ
Sayın TARIK AYDOĞAN
Sayın SÜREYYA GÜL
Sayın MUSTAFA DEMİRBİLEK
Sayın DOĞAN GÜRER
Sayın ZEKAİ ALBAYRAK
Sayın İHSAN ARAS
Sayın NECİP İŞERİ
Sayın KADİR AFACAN
Sayın HAYDAR GÜVEN
Sayın YUSUF ALKAN
ve
Sayın MUSTAFA HIZARCI

Bu güzel ışıklarla yüklü listede yaşamıma dokunan üç insanın okurlarımca özellikle unutulmamasını isterim. Bu da benim sizlerden talebim. Yaş ağacı ilk büken: Sayın CEZMİ BİLGİN ilkokul öğretmenim; Sayın TARIK AYDOĞAN: “Senden çektiğimi kendi çocuklarımdan çekmedim.” diyebilecek kadar yüreğimde olan lise müdürüm. Ve Sayın MUSTAFA HIZARCI, dayım, annemin kardeşi. Yaşamım boyunca omzumu yasladığım KOCA ÇINAR.

Cezmi Bilgin ve Tarık Aydoğan öğretmenlerim Hakk’a yürüdüler. Işıklar içinde yatsınlar. Sevgili dayıcığım yaşıyor. Yaşa ilişkin sağlık sorunları olsa da yürek aydınlığını hiç yitirmedi. Çürütmedi sırtımı yasladığım koca çınarı, sağlıklar olsun.

Yukarıda sözünü ettiğim sevgili öğretmenlerin vefat edenlerine rahmet, sağ kalanlarına (Sayın İhsan Aras, Sayın Yusuf Alkan, Sayın Mustafa Hızarcı ve Sayın İzzet Özcan) sağlıklı yaşamlar diliyoruz.

Sevgili okur, Köy Enstitüsü mezunu sevgili öğretmenlerimden ismini bilemediğim, hatırlayamadıklarım varsa beni bağışlasınlar. Onlara duyduğumuz sevgi yüreğimizden hiç eksik olmayacak.

İzninizle Sayın Ceyhun Atuf Kansu’nun Dünyanın Bütün Çiçekleri şiirinden dizelerle bitirelim yazımızı.

Dünyanın bütün çiçeklerini diyorum.
Okulun duvarı çöktü, altında kaldım,
Ama ben dünya üstündeyim, toprakta,
Yaz kış bir şey söyleyen sonsuz toprakta,
Ne çile çektim, yalnız kaldım, ama yaşadım,
Bilir bunu bahçeler, kayalar, köyler bilir.
Şimdi sustum, örtün beni, yatırın buraya.
DÜNYANIN BÜTÜN ÇİÇEKLERİNİ GETİRİN BURAYA.

Koronasız günler dileğiyle esenlikler!