MENGEN AŞÇILIK GELENEĞİNİN TARİHÇESİ HAYAL ÜRÜNÜ RİVAYETLERDEN KURTULMALIDIR – Aydın ERÇELİK

Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Programında Geredeli Hemşerimiz Tarık Yaldırak  ‘’19. Yüzyılda Mengen Kazasının Sosyoekonomik Durumu’’ konulu yüksek lisans programını tamamladı.

Tarık Yaldırak Araştırmanın 78 sayfasında Mengen Aşçılık Geleneği ile ilgili şu görüşlere yer verilmiş.

Mengen ülkemizin aşçılar diyarıdır.

Mengen aşçılarının ünü Osmanlı Mutfağına kadar uzandığı doğrudur.

Bu konudaki rivayet şu şekildedir.

Fatih Sultan Mehmet Han Topkapı Sarayını Yaptırırken Saraya 5250 metrekare mutfak yaptırmış ve Mengenli Yakup Ağaya mutfağı teslim etmiştir.

Daha sonra Yakup Ağa yeğenini bulaşıkhaneye işe almış, çok çalışkan olan yeğeni  gün gelmiş  Topkapı Sarayında Aşçıbaşı olmuş.

Sarayda aşçıbaşı olan Yakup Ağanın yeğeni Mengen’deki yakınlarını Topkapı Sarayında işe almış ve böylece Mengenli aşçılar Topkapı Sarayında hâkim duruma gelmişler.

Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren Mengenli aşçıların saray mutfağında hâkim duruma geldikleri iddiası makul değildir.

Kanuni Sultan Süleyman Han döneminin sonlarında 1566 tarihinde tekabül eden maaş defteri incelendiğinde Topkapı Sarayında görev yapan 35 aşçının büyük çoğunluğu Rumeli kökenlidir.

Anadolu kökenli aşçılar 17. YY dan dan itibaren Saray Mutfağında görev almaya başlamışlardır.

17. YY sonunda 441 aşçı ustasının sadece 24 ü Boluludur.

1814 – 1826 arasında Topkapı Sarayının mutfağında Nevşehirli aşçıların çoğunlukta olduğu görülmektedir.

Sarayda Yeniçeriler ile beraber hareket eden Nevşehirli aşçılar Yeniçeri Ocağının 1826 da dağıtılması ile görevden alınıp yerlerine Mengenli aşçılar atanmıştır.

Osmanlı arşiv kaynakları 1826 senesinden sonra Mengenli aşçıların Topkapı Sarayında şöhret bulduklarını göstermektedir.

2013 Senesinde dönemin Anadolu Ajansı Muhabiri Merhum Hüseyin Varlık ile beraber hazırladığımız ‘Geçmişten Günümüze Mengen ve Aşçılık’ adlı kitabın Mengen Aşçılık Geleneği bölümünde  rahmetli Hüseyin Varlık da Sakarya Üniversitesinin Çalışmalarını referans göstererek Fatih Sultan Mehmet döneminden itibaren Mengenli aşçıların saray mutfağında hâkim duruma geldikleri iddiası doğru değildir. Mengen Aşçılık Geleneğinin Tarihçesi yeniden araştırılmalıdır demiştir.

Osmanlı İmparatorluğun en karışık dönemi olan ve Topkapı Sarayında isyanların çıktığı 1826 tarihinde;

Mengenli aşçı işinde mahir olduğu için,

Mengenli aşçı dinine, devletine,  milletine ve bayrağına bağlı olduğu için,

Topkapı Sarayındaki aşçıların tamamının işine son verilerek Topkapı Sarayı Mutfağı Mengenli aşçılara emanet edilmiştir.

Bunu Osmanlı arşivleri yazıyor.

Son günlerde Mengen Belediyesinin duayen aşçılar ile beraber Mengen Aşçılık Müzesi ile ilgili çalıştay başlattığını medyadan okuyorum.

Çalıştaya başarılar diliyorum.

Bence bu çalıştay öncelikle Mengen Aşçılık Geleneği Tarihçesini belgelere ve arşivlere dayanarak yeniden yazmalıdır.

Araştırılmayı bekleyen yüzlerce Osmanlı arşivleri bizlere bu konuda en doğru yolu gösterecek kaynak olacaktır.

Sayın Tarık Yaldırak’ın hazırladığı ‘’19. Yüzyılda Mengen Kazasının Sosyoekonomik Durumu’’ konulu yüksek lisans tezi de bu çalışmalara ışık tutacak iyi bir kaynaktır.

Mengen Aşçılık Geleneğinin Tarihçesi aslı astarı olmayan, hiçbir belgeye dayanmayan, tamamıyla hayal ürünü, saçma sapan rivayetlerden kurtulmalıdır.

Şunu hiç bir zaman unutmayalım, gerçekleri yazmayan tarih bizim tarihimiz değildir.