Orman Yangınları ve Sera Etkisi

Atmosferimizdeki karbondioksit (CO2) gazı dünyamızı bir battaniye gibi sararak sera etkisi gösterir. Hayat başlangıcında CO2, buna su buharını da ekleyebiliriz, miktarı dengede idi. Yani atmosfere giren ve dünyayı ısıtan güneş enerji miktarı ve atmosferden geri çıkan dengedeydi. Bu durum ise dünya yüzeyi ortalama sıcaklığını 15 santigrat derecede tutmaktaydı: her türlü yaşam için ideal sıcaklık

1950’lerden sonra, dünyada sanayi devrimi sonrası, CO2 gazı salınımı grafikte görüldüğü gibi, 2000 yılına kadar agresif bir artış gösterdi. Bu esnada nüfus da aynı CO2 gazı benzeri artış göstererek 7 milyarı geçti. İnsan sayısının artması buna paralel fosil yakıt kullanımının artması (arabalar, termik santraller ve hatta küçük-büyükbaş hayvan sayısın artması) CO2 üretimini artırdı.

Durumu şöyle basitleştirelim. Bahçenizde şeffaf naylondan bir seranız var ve her tarafı kapalı. Naylon ışık geçişine izin verir ve sera içindeki hava güneş ışığı sayesinde ısınır. Ama bu ısınan hava etrafı naylonla kaplı olduğundan seradan kaçamaz. Belki naylon ince ise bir miktar ısıyı sera dışına kaçar. Peki, 3 veya 4 kat şeffaf naylon kullanırsanız ne olur: ısı kaçışını engellersiniz. Sonuç olarak sera içindeki havanın ısısı daha da yükselir.

Dünyadaki CO2 miktarının artışı da tıpkı bahçenizdeki seraya daha fazla kat naylon koymaya benzer sonuç verir ve dünya ortalama yüzey sıcaklığını artırır. Yani biz devasa bir serada yaşıyoruz. Sera naylonumuz da CO2, su buharı, ozon ve diğerleri. CO2 arttıkça devasa seramızın sıcaklığı artıyor. Sıcaklık arttıkça denizlerden ve göllerden buharlaşan su artıyor atmosferde su buharı oluşuyor. Bunlar tekrar sera etkisi yaparak hep birlikte dünya yüzey ortalama sıcaklığını tekrar artırıyor. Hep artan bir geri besleme (feed back) söz konusu: sürekli artan sıcaklık. Artan sıcaklık da buzulların erimesini artırıyor ve tekrar sıcaklık artışı oluyor.

Bu anlattıklarım 1900 yılından bu yana olan ve 1950’lerden sonra artan bir durum. Şimdi bir de bunun üzerine orman yangınları geldi. Her yıl dünyada büyük orman yangınları olmaktadır. Şu anda bile Akdeniz ve Ege’de binlerce hektar ormanlık alan kül olmuş durumda. 2019-2020 yıllarında sadece Avusturalya’da 8 Milyon hektar ormanlık alan yok oldu. Bu yangınların atmosfere kattığı CO2 miktarı ise devasa boyutlarda olmalı. Alın size bir kat naylon örtü daha: sonuç sıcaklık artışı.

İşin kötü tarafı geri döndürülemez bir durum bu, yavaşlatmak mümkün belki. Ama kaçınılmaz son geliyor sanki. Dünya canlı bir organizma gibi, kendini korumaya alacak. Salgın hastalıklar, sonrasında açlık ve dünya nüfusunun azalması belki onu iyileştirebilir. Bencil bir türün kendi kendini yok etmesini hep birlikte izliyoruz.

Ahmet VARİLCİ

Kaynak: Bolununsesi