II. Abdulhamit’in En Güvendiği Aşçısının Mengenli Olduğunu Biliyor muydunuz?

Aşçılığımızın tarihine ışık tutacak bu muhteşem araştırmayı Mengen.GEN.TR olarak sizlere sunuyoruz.

Osmanlı İmparatorluğunun son padişahlarından ve Osmanlı tarihindeki en uzun süre padişahlık yapanlardan biri olan hatta Osmanlı’nın batışını 30 sene ertelediği söylenen II. Abdulhamit’in en güvendiği aşçısının Mengenli olduğunu biliyor muydunuz? Ya bu aşçının Osmanlı tarihindeki tek sanayi gümüş madalyaya sahip olduğunu söylesek…

Mengen.Gen.TR adına bu araştırmayı yapan, kendisi de çok iyi bir Osmanlı ve Türk mutfağı aşçısı olan Atilla Güler küçüklüğünden beri dedesi Mustafa ağa ile ilgili anılarla büyümüş ve onun padişah aşçısı olduğu sözleri ile büyümüş. Araştırmacımızın bu haber için 2 sene çalıştığını belirtmenin faydalı olacağını düşünüyoruz.

Bu araştırmayı Atilla Güler’e teşvik eden duygunun Mustafa Ağa’nın Atilla’nın dedesi olmasının yanı sıra Mengen’e bu değeri de kazandırmak istemesi idi.

Mengenli araştırmacımız bu haber için yaklaşık 1 sene boyunca Osmanlıca öğrenmiş olup tarihi belgelere ulaşabilmek için başbakanlığa bağlı devlet arşivlerinden alınan özel izinle araştırma yaptı.

Bu araştırmayı Mengen.Gen.TR adına ve tüm Mengen sevdalıları için hazırlayan Atilla Güler’e teşekkür ediyoruz.

AŞÇI MUSTAFA AĞA KİMDİR?

          Mengen’in Akören köyünde miladi takvime göre 1861 yılında doğan Mustafa ağa Mengen’in en önemli aşçılarından belki de en başta gelenidir.

Önceleri Harem-i Hümayun’da çalışan daha sonra Matbah-ı Has(Has Mutfak) denilen padişaha yemek pişirilen mutfakta Abdulhamit’in yemeklerini pişiren 2 aşçıdan biri Mustafa Ağa diğeri de Veli Baba idi. (Saray mutfağında ayrıca yüzlerce aşçı çalışmaktaydı)

OSMANLI’DA TEK MADALYALI AŞÇI MUSTAFA AĞA

          Mustafa Ağa uzun süre çalıştığı Matbah-ı Has’ta yaptığı hizmetlerden dolayı sadece vatana üstün betpark giriş hizmeti gösteren, Osmanlı İmparatorluğuna faydası olan kişilere verilen bir nevi üstün hizmet madalyası olan gümüş sanayi madalyası ile ödüllendirilmiş. Sanayi madalyası döneminin alanındaki en iyi sanatçısına veriliyordu. Osmanlı arşivinde bilinen tek madalyalı aşçı Mustafa Ağa’dır.

Mustafa Ağa II. Abdulhamit’in aşçılığına devam ettiği sırada çok önemli bir olay gerçekleşmiştir. Mengenli Madalyalı Aşçı Mustafa Ağa Tarihte çok büyük önem arz eden II. Abdulhamit’i tahttan indirilip V. Mehmet Reşat’ın getirilmesine sebep olan 31 Mart Vakası döneminde bile padişah II. Abdulhamit’in yanında bulunmuş ve daha sonra padişahın Selanik’e sürülmesi olayı yaşandı.

ÖLÜMDEN ÇOK KORKARDI

          Padişah II. Abdulhamit döneminde yaşadığı olaylar, tehditler ve Osmanlı’nın kötü gidişatından dolayı ölümden çok korkardı ve özellikle bu durumdan dolayı da madalyalı aşçısı Mustafa Ağa’ya çok güveniyordu.

MUSTAFA AĞA’NIN DA İÇİNDE BULUNDUĞU 25 KİŞİ ATİNA’YA GÖNDERİLDİ

          Abdulhamit tahttan indirilince pazarlıklar sonucu ailesi ve yakın çevresi ile Selanik’e gönderilmesi kararlaştırıldı ve Miladi 27 Nisan 1909 günü hanımları, şehzadeleri, kızları, hazinedarları ve Mustafa Ağa’nın da içinde bulunduğu toplam 25 kişi Selanik’e Alatini köşküne mecburi ikâmetgâhlarına gönderildi.

Burada çok zor şartlarda hiç evden çıkmadan 1 yıl askeri gözetim altında kalmışlar. Bu arada Abdulhamit İstanbul Hükümeti ile anlaşarak, şehzadeleri-kızları, hanımları ve Mustafa Ağa’nın da içinde bulunduğu toplam 13 kişinin hürriyetlerinin verilmesi ve hayatlarının garantiye alınması için servetinin tamamına yakınını 2. ve 3. ordulara bağışladı.

Bunun üzerine Mustafa Ağa 21 Şubat 1910’da İstanbul’dan gelen celplerle, beraberindeki 12 kişiyle birlikte İstanbul’a getirildi.

Daha sonra Beşiktaş’ta yaşadığı köşkünü kiraya vererek Mengen’in Akören köyüne dönmüş ve burada 1936 yılında vefat etmiş. Mezarı hala Akören köyündedir.

Selanik’te kaldıkları dönemde Mustafa ağayla birlikte olan ve Cumhuriyet döneminde görev yapan bazı kişiler:

1. Ali Fethi Bey (Fethi Okyar) – Başbakan ve Adalet Bakanı
2. Mahmut Soydan – Daha sonraları Siirt Milletvekili
3. Milletvekili olan Ali Çetinkaya
4. Salih Bozok – Yozgat Milletvekili ve aynı zamanda Atatürk’ün yaveri
5. Rasim Bey – Bilecik Milletvekili

OSMANLI’DA HAS MUTFAK AŞÇISI VEZİRE YAKIN RÜTBEDE

          Osmanlıda aşçılık çok önemli bir makam olarak görüşmekteydi. Büyük güven gerektiren bu mesleği özellikle Has mutfakta (padişah mutfağında) yapan kişiler vezire yakın (bugünkü bakan) olduğu görülüyor.

Aşçılara büyük önem verildiğini Abdulhamit’in diğer aşçısı olan Veli babanın, Osmanlı sülalesinin şehzadelerinin-kızlarının ve önemli devlet adamlarının defnedildiği Yahya Efendi dergâhına defnettirmesinden anlayabiliriz.

Verilen tüm bilgi ve belgeler resmi kaynaklara dayanmaktadır.

Kaynaklar:
-Başbakanlık Osmanlı Arşivleri
-Atıf Hüseyin Bey’in hatıraları
-Ayşe Osmanoğlu (II. Abdulhamit’in kızı) Anıları
– Alatini Köşkü “Sultan Hamid’in Muhafızıydım”, Vasıf Bey

HABERLE İLGİLİ 1927 DOĞUMLU RAMAZAN YALÇIN İLE RÖPORTAJ

          Abdulhamit Padişah’ın aşçısı Mustafa Ağa’nın yeğeni olan emekli öğretmen Ramazan Yalçın amcası madalyalı Mengenli aşçıyı çok fazla tanımadığını belirtti. İlk olarak köye yerleştiğini duyduğunu ve sonra da cenazesini gördüğünü belirtti.

Babasından kalma bir aile ağaçları çizelgesini bize gösteren Ramazan öğretmen madalyalı aşçı Mustafa Ağa’nın 5 oğlu 2 kızı olan olan Halil Ağa’nın erkek çocuklarından birisi olduğunu söyledi. Halil Ağa’nın babasının adının da Ali Ağa olduğunu ifade eden Ramazan Yalçın Mustafa Ağa’nın bu zincirin halkalarından en değerlilerinden biri olduğunu belirtti. Aşçı Mustafa Ağa’nın İstanbul’da kendine ait köşkte kaldığını bildiğini ve babasını onun okuttuğunu söyledi.

AMCAM MENGEN’İ ÇOK SEVERDİ

          Yalçın, “Mustafa amcam babam Hüseyin’i (Hatip Ağa) İstanbul’da medreselerde okuttu. Okulu bitirince Mengen’de muallim olup memleketine faydalı olmasını istedi. Madalyalı aşçı Mustafa Ağa memleketi Mengen’i çok severdi ve eğitime çok önem verirdi.” dedi.

Akören köyündeki okulun da kendisi için yapıldığını ve 1960 yılında Mengen’deki Atatürk İlkokulunun ilk müdürü olduğunu, o görevin yanısıra yeni adıyla ilçe milli eğitim müdürlüğü – eski adıyla ilköğretim müdürlüğü – görevini de yürüttüğünü belirtti.

ARAŞTIRMA HABERİ İLE İLGİLİ BELGELER

RÖPORTAJ İLE İLGİLİ FOTOĞRAFLAR

SOYAĞACI ÇİZELGESİ

–          Aşçı Denince İlk Akla Mengen Gelir.

–          En Güvenilen Aşçılar Mengenlidir.

–          Aşçı Mengen‘den Çıkar.

–          İlk Aşçılık Okulu Mengen‘dedir.

–          Aşçılık Yüksekokulu İlk Olarak Mengen‘de Açıldı.

–          İlk Aşçılık Festivali Mengen‘dedir.

–          Aşçılık Fakültesinin Mengen‘de Kurulmasını İstiyoruz.

NEDEN Mİ?

Belgeler ve kanıtları ile özel araştırma haberimiz Mengen.Gen.TR’de