Unutulan proje: “Sakarya – Bolu – Ereğli Demiryolu”

(Haber: Oğuzhan EKE) – Dr. Öğretim Görevlisi Engin Kırlı, ilk kez 1910 yılında gündeme gelen ve Bolu halkı tarafından büyük heyecanla karşılanan demiryolu hattının, neden yapılmadığını, araştırmasında anlattı.

Osmanlı Devleti’nin son yıllarında, Karadeniz Ereğli havzasında çıkan kömürün İstanbul’a ulaştırılması son derece önemliydi. Özellikle savaş döneminde sanayide ve enerji üretiminde ihtiyaç duyuluyordu. Ereğli’den çıkan kömürün İstanbul’a ulaştırılması noktasında Sakarya, Düzce, Bolu ve Ereğli arasında kurulacak demir yolu hattı, o dönem gündeme geldi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Dr. Öğretim Görevlisi Engin Kırlı, farklı sebeplerden hayata geçirilemeyen hatta ilişkin, “Sakarya-Düzce-Bolu-Ereğli Demiryolu Projesi” isimli araştırma makalesini, Tarih Araştırmaları Dergisinde yayımladı.

Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre, Sakarya’dan başlayarak, Bolu üzerinden Ereğli’ye ulaşacak demir yolu hattı ilk kez 1910 – 1911 yıllarında gündeme geldi. Demiryolunun yapımına dair ciddi girişimlerde bulunuldu. Hatta ilişkin yapılan proje çalışmalarında Adapazarı – Düzce hattının 75 kilometre, Düzce – Ereğli hattının ise 175 kilometre mesafede inşa edileceği belirlendi.

“SABIRSIZLIKLA VE BÜYÜK BİR ÜMİTLE BEKLENMEKTE”

Demiryolu hattının gündeme gelmedi, o dönem Bolu halkı tarafından heyecanla karşılandı. Günümüzde yüksek hızlı tren hattı konusundaki isteği sık sık dile getiren Bolu kamuoyu, 1910 – 1911 yıllarında ilk çalışması yapılan bu projeyi heyecanla istediği aktardı. Öğretim Görevlisi Kırlı tarafından hazırlanan makalede, Bolulu vatandaşların heyecanı şu ifadelerle aktarıldı:

 “Bolu Mutasarrıflığı tarafından Sadrazama çekilen telgrafta, Adapazarı-Bolu demiryolu hattının inşasına ilişkin muamelelerin biran evvel tamamlanması talep edilmekte ve söz konusu hattın inşasının bölge halkı tarafından sabırsızlıkla ve büyük bir ümitle beklenmekte olduğu haber verilmekteydi.”

Bolulu vatandaşlar tarafından büyük bir umutla beklenen demiryolu hattı, 1911 yılında İtalya’nın Tablusgarp’ı işgal etmesi sonucunda gündemden düştü. Daha sonrasında başlayan Balkan Harbi ise konunun unutulmasına neden oldu.

1. DÜNYA SAVAŞINDA TEKRAR GÜNDEME GELDİ

Demiryolu hattının tekrar gündeme gelmesi, I. Dünya Savaşı sırasında kömür ihtiyacının artması nedeniyle oldu. Osmanlı Devleti’ne karşı İtilaf Devletleri ile savaşa giren Rusya, Karadeniz’de Ereğli’den çıkan kömürün İstanbul’a ulaşmasını engelledi. Kömür taşıyan birçok gemi, Rus donanması tarafından Karadeniz’de batırıldı ya da hasar verildi. Bu nedenle, Harp Kömür Merkezi’nin 6 Ocak 1917 tarihli toplantısında Sakarya – Düzce – Bolu – Ereğli Demiryolu projesi tekrar gündeme geldi.

Projenin 2 aşamada yapılması planlandı. İlk aşamada Adapazarı’ndan Bolu’ya; ikinci aşamada ise Bolu’dan Ereğli’ye hattın inşası planlandı. Ancak demir yolu inşaatına başlanamadı. Demiryolunun yapımına Anadolu Demiryolu Şirketi, Avusturya – Macaristan veya başka özel firma yanaşmadı. Osmanlı Devleti de kendi imkanlarıyla demiryolunu inşa edemedi.

RUSYA SAVAŞTAN ÇEKİLDİ

İstanbul’a denizden kömür taşınmasının önündeki engel, Rusya’nın Brest-Litovsky anlaşmasıyla savaştan çekilmesi kalktı. Kömür taşınmasındaki engelin kalkmasında, savaşta olan Osmanlı Devleti, Sakarya’dan başlayan ve Bolu üzerinden Ereğli’ye ulaşması planlanan demiryolu hattını tekrar gündeme almadı.

Kaynak: Köroğlu Gazetesi