KANALİZASYON-Tahsin AKDUMAN

Teknoloji geliştikçe ve imkanlar arttıkça hayat tarzı ve düzeyimiz de değişmiştir.

Önce şehirlerden başlayarak elektrik ve su evlere geldikten sonra atık suların evlerden uzaklaştırılması gündeme gelmiştir.

Önceleri her evin bir küçük fosseptik kuyusu her sene bir sefer tarlaya çıkartılarak sürülüp toprağa karıştırılırdı. Bir iki gün koku çekilir fakat yerinde atıklar toprakta gübre haline gelirdi.

Evlerde çıkan katı ve yaş atıklar da yakılabilenler sobada imha edilir. Yaş olanlar tarlada gübre olur. Hayvanların yiyeceği sebze ve meyve artıkları yem olarak değerlendirilirdi.

Köylerimizde yine aynı şekilde evsel atıklar bazılarında değerlendirilmektedir. Ancak refah düzeyinin artması su kullanımının fazlalaşması ve insanların da hayat tarzının değişmesi ile köylerimizde de kanalizasyon tesislerinin yapılması talebi meydana gelmiştir.

1985 li yıllardan başlayarak beton büzlerle ilk kanalizasyon tesisleri yapılmıştır. Bu tesisler yapılırken ortak fosseptik yapımı şart koşulmuştur. Fosseptiğe öncelik verilmiş, yapılmadan kanalizasyon büzü verilmemesi kuralı uygulanmıştır. Ayrıca su şebekesi olmayan yerlerde kanalizasyon tesisi yapımı doğru değildir. Çünkü yeteri su akışı olmayan sistemler tıkanmaktadır. 2000 li yıllara kadar Bolu ili köylerinin ancak % 20  kadarı kanalizasyon yapılabilmiştir. Özel idare destekli fosseptik ve boru büz yardımlı işçilik köylüden devlet vatandaş işbirliği tesisler yapılmıştır. 2003 de göreve geldiğimde 7 metrelik sert plastik gırtlaklı HDP koruge borular üretilmiştir. Toplantılarda bu boruya geçmek istediğimde Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü elemanları karşı çıkmışlar uzun mücadelelerle ilk olarak Bolu’da bu borular kullanılmıştır. Halen tüm Türkiye’de bu borular kullanılmaktadır. Bugün Bolu ilinde köy ve bağlı mahalleleri bazında gelinen noktada fosseptiği bitmiş ve kanalizasyon sisteminin % 70 i tamamlanmıştır. Dörtdivan ve Yeniçağa olarak iki ilçemizde kanalizasyonsuz köy kalmamıştır. Kıbrıscık ilçemizde zemindeki taş sorunu kanalizasyon yapımını zorlaştırmaktadır. Gerede ve Mengen’de ise köylerdeki nüfus azlığı ve mahalle dağınıklığı sebebi ile kanalizasyon yapımında geri kalınmıştır.

Eskiden her evin atık suları kendi bahçesinde imha edilirken şimdi tüm köyün pis suları fosseptikte toplanmış ve köyün deresini kirleterek problem oluşturmuştur. Esasında fosseptikler iki gözlü olup 4x4x4 metre ebatlarında suyu emebilecek ve birinci gözünde katı atıkları çökelterek ikinci göze daha ince atıkları biriktirecek şekilde yapılırlar. İkinci gözden ise sadece atık su çıkması gerekmektedir. Bu da dereye bağlanmaktadır. Fosseptik dolduğunda Özel İdareye ait vidanjör ile çekilerek meskun mahal dışına kirlilik yaratmayacak bir yerde doğaya veya belediye arıtmasına bırakılmaktadır. Fosseptikten çıkan kirli suyun doğal arıtma tesisi ile temizlenmesi ve çıkacak suyun tarla sulamasında kullanılması çalışmalarımız devam etmektedir.

Kanalizasyon yapımında da köylerimizde birçok sorunlar ile karşılaşılmaktadır. Köylerdeki istekler ve yapımdaki farklı görüşler arasındaki çatışmalara devamlı muhatap olmaktayız. Kanalizasyon hatları su boruları gibi dere tepe döşenememektedir. Kanalizasyon hattı düz bir hatta ve devamlı azalan bir meyille ve de temiz su hatlarından daha aşağıya 180 cm derine döşenmelidir. Kanalizasyon hattı bayır çıkamaz hemen tıkanır. Bunun için köylerde pek çok sıkıntı yaşanır.

Bu konuda hatıramız çoktur. Ama birisini anlatmak istiyorum. Bir köyün muhtarı ısrarla her sene gelip kanalizasyon yapımını talep etmektedir. Çünkü köyün atık suları mevcut içme suyunda kullanılan gölü kirletmektedir. Projeler yapılır. Köyün fosseptiğinden atık suyun gölün çıkış ayağına 3 km lik hattı düz bir çizgide kurtarmaktadır. Muhtardan kanalizasyon geçecek arazilerde problem çıkmaması için müsaade taahhütnamesi istenir. Muhtar bütün imzaları toplar. Ama muhtarı sevmeyen bir kişi 180 cm derinden tarlasından geçecek hatta imza vermemektedir. Bu vatandaş müsaade etmezse de bu hattın yapımı mümkün değildir. Muhtara müsaade almadan gelmemesi söylenir ve gönderilir. Bir iki sene geçer muhtar yarım ağızla da olsa izin aldığına söylemektedir. İşin vahameti açısından hattın yapımına başlanır. Sistem çalışmaya başlamış göl ve köy kirlilikten kurtulmuştur. Ama birkaç ay sonra bir bakarız Özel İdareye izinsiz vatandaşın malına el atmadan dava açılmıştır. Bir sürü olaylardan, savunmalardan ve 2 sene geçtikten sonra dava sonuçlanır. Mahkeme tarladan geçerken istimlak bedeli ödenmesini veya tarlanın eski haline getirilmesini ve kanalizasyon hattının sökülmesini talep etmektedir. Ben de inat ettim bu vatandaşa istimlak parası ödemeyeceğim. Arkadaşlarla toplanıp ne yapacağız diye bir türlü karar veremedik. Daha sonra hiç yapmadığımız bir uygulamayı hayata geçirmeye karar verdim. Fuarlarda gördüğüm yeni parçalayıcı bıçaklı pis su pompasını arkadaşlara araştırmalarını istedim. Araştırarak hem katı atıklı pis suyun içindeki katı atıkları parçalayacak hem de basacak bir pompa aldık. Köyden 100 metre yukarıya boru ile pis suyu bastık Oradan hattın ucunu mahkemelik tarlayı geçene kadar yeni bir hatla geçtik. Arkadaşlara dedim mahkemelik tarladaki boruları çıkartıp düzeltin vatandaşa geri verin, muhtar da elektrik parasını her ay yatırsın.

Sonsuz selam ve sevgilerimle, haftaya kadar hoşça kalınız. ……2.9.2013